เข้าสู่ช่วง “สิ้นปีการศึกษา” ก็มักมีปาฐกถาโดยผู้ที่ผ่านร้อนผ่านหนาวในแวดวงนั้นๆ มาก่อน ซึ่งมักเป็นการบอกเล่าอัตชีวประวัติประสบการณ์ชีวิตไม่ว่าจะด้านดีหรือร้าย เพื่อฉายแสงนำทางแก่บรรดาบัณฑิตใหม่ให้ออกไปเผชิญหน้ากับโลกกว้างโดย(หวังว่าจะ)ไม่ตกกับดักหลุมพรางชีวิตดั่งทีตนเคยพานพบ

ไฮไลท์รอบนี้เป็น Grant Sanderson (เจ้าของ 3Blue1Brown) ที่มามอบปัจฉิมนิเทศแด่เหล่าคณิตศาสตร์บัณฑิตแห่ง Stanford ในหัวข้อเรื่องว่า “อัตตาและคณิต”

ในประเด็นที่หนึ่ง คุณ Grant เล่าว่าสมัยเด็กตนนั้นโชคดีมากๆ ที่ครอบครัวและโรงเรียนของเขาทำให้คณิตศาสตร์เป็นดั่งเกมที่มีความท้าทาย และเมื่อเขาแก้ไขปริศนาเหล่านั้นได้อย่างง่ายดาย ก็ยิ่งทำให้เขารู้สึกชอบในวิชาดังกล่าว … ซึ่งนั่นไม่ใช่ผลจากความสนุกหรือการค้นพบความสวยงามในวิชาคณิตศาสตร์แต่อย่างใด แต่เป็นเพราะสายตาจากเหล่าผู้ใหญ่ที่คาดหวังให้เด็กๆ เก่งกาจในวิชาเหล่านี้ต่างหาก

ประเด็นที่สองเป็นช่วงวัยถัดมาที่เขาเผยแพร่ความรู้ด้วยวิดีโอผ่าน YouTube โดยช่วงแรกนั้นเขามุ่งมั่นเป็นอย่างมากที่จะนำเสนอ “ความรู้ใหม่/การตีความใหม่” ที่น้อยคนนัก(ไม่เว้นแม้นักคณิตศาสตร์ด้วยกันเอง)จะคุ้นเคยรู้จักกับมัน ครั้งหนึ่งเขาถึงขั้นโพสต์วิดีโอแนวพาดหัวยั่วให้คลิกเกี่ยวกับ “ปัญหาแข่งขันที่ยากที่สุด” เลยทีเดียว

แน่นอนว่าทั้งสองประเด็นนั้นเกี่ยวข้องโดยตรงกับอัตตา ไม่ว่าจะเป็นความรู้สึกว่าได้รับการยอมรับจากผู้ใหญ่ หรือความรู้สึกของชัยชนะที่สามารถแก้ปัญหาระดับยากที่น้อยคนจะแก้ได้

จนเมื่อเขาเติบใหญ่ขึ้นจึงกลั่นกรองได้ว่า อัตตาจากการนำเสนอสิ่งโดดเด่นแปลกใหม่เหล่านั้นต่างเป็นเพียงแค่เปลือก แต่การอธิบายแม้ในเรื่องพื้นฐานให้เหล่านักเรียนของเขาเข้าใจได้ต่างหากที่เป็นแก่นแท้

และความแตกต่างตรงนี้ ก็เป็นเส้นแบ่งสำคัญที่แยกประเภทระหว่างสิ่งที่นับว่าเป็น “งานอดิเรก” หรือ “งานอาชีพ” — อย่างน้อยนั่นก็เป็นสิ่งที่เขาตกผลึกได้

คุณ Grant ยังทิ้งท้ายไว้อีกด้วยว่า ความสำเร็จของหน้าที่การงานในอนาคตนั้นขึ้นกับว่าเราประเมินว่างานใดที่มีคุณค่าเพียงพอให้ลงมือทำ และสำหรับตัวเขาแล้วที่มาของตัวประเมินคุณค่านี้ก็สำคัญไม่แพ้กัน ซึ่งเขาแนะนำว่าการประเมินงานด้วยความท้าทาย/แปลกใหม่/สวยงาม นั้นอาจไม่ใช่คำตอบที่ถูกต้องสมบูรณ์ซักเท่าไหร่ และแม้เขาเองก็ไม่มั่นใจว่าอะไรคือคำตอบที่ถูกที่ควรกันแน่ แต่มันคงจะดีกว่าถ้าเราลดการคำนึงถึงงานที่ตอบสนองตนเองลงบ้าง แล้วลองคำนึงถึงงานที่ได้ช่วยเหลือผู้อื่นให้มากขึ้นซักนิด

Originally published on: Facebook

neizod

author